استفاده از آلگوریتم توازن انرژی سطحی زمین (sebal) برای تخمین تبخیر - تعرق پسته (مطالعه موردی: اردکان)

تخمین تبخیر - تعرق گیاه در شرایط واقعی حاکم بر آن از نظر نحوه مدیریت، کیفیت منابع آب و خاک و تنش های محیطی وارده به آن اهمیت ویژه ای در بهبود مدیریت آبیاری آن منطقه دارد. در پژوهش حاضر از آلگوریتم توازن انرژی سبال (sebal) و 24 تصویر ماهواره ای مودیس برای تخمین تبخیر - تعرق واقعی (eta) پسته در شرایط شور باغ های شمال شهرستان اردکان در استان یزد استفاده و توانایی این آلگوریتم در تخمین تبخیر - تعرق واقعی روزانه و فصلی پسته مورد ارزیابی قرار گرفته است. به منظور ارزیابی این آلگوریتم در مقیاس روزانه، از روش انعکاس سنجی بازه زمانی (tdr) استفاده و تغییرات روزانه رطوبت حجمی خاک در 25 نقطه از منطقه مطالعاتی و از عمق صفر تا 120 سانتی متری ناحیه ریشه به مدت یک ماه (از 8 مرداد تا 6 شهریور 1391) پایش شده است. برای ارزیابی فصلی نتایج سبال، آب ورودی سالیانه به منطقه مطالعاتی (i) و نفوذ عمقی سالیانه (dp) اندازه گیری شد تا با محاسبه بخش باقی مانده این معادله (تبخیر - تعرق سالانه) و مقایسه آن با نتایج سبال، ارزیابی انجام شود. برای محاسبه نفوذ عمقی، ابتدا اقدام به تعیین میانگین کسر آبشویی واقعی در منطقه مطالعاتی (lfavg) شده است. بدین منظور با نصب دستگاه تعیین گر جبهه رطوبتی (wfd) در 24 نقطه از منطقه مطالعاتی و تعیین کسر آبشویی در این نقاط، از قرائت های هدایت گر الکترومغناطیس (em38) در 90 نقطه نیز استفاده شد تا نقشه کسر آبشویی برای کل منطقه مطالعاتی ترسیم شود. با کمک این نقشه و تعیین lfavgدر کل منطقه مطالعاتی، مقدار نفوذ عمقی به کمک رابطه dp=lfavg*iمحاسبه شد. نتایج نشان داد که روند تغییرات روزانه رطوبت در هر یک از نقاط 25گانه متفاوت بوده، اما میانگین رطوبت خاک این نقاط در تمامی روزها نسبتاً یکسان است و در محدوده 15 تا 20 درصد حجمی قرار دارد (میانگین 6/17 درصد و انحراف معیار 6/3 درصد). بر اساس نتایج به دست آمده توسط wfdو em38مشخص شد که کسر آبشویی در عمق 120 سانتی متری خاک ناحیه ریشه پسته حدود 53 درصد است که از نیاز آبشویی پسته (lr) برای شستشوی نمک های اضافی این عمق از خاک بیشتر است. نتایج آزمایشات صورت گرفته روی آب آبیاری و زه آب خروجی از ناحیه ریشه نیز نشان داد که عناصر غالب در این دو منبعیون های تک ظرفیتی سدیم و کلر می باشند که نشان دهنده خاصیت تحرک بالای این دو عنصر نسبت به سایر عناصر (نظیر کلسیم و منیزیم) است. دستاورد نهایی این پژوهش ارزیابی سبال در دو مقیاس روزانه و فصلی بوده و مشخص شد که این آلگوریتم در مقیاس روزانه 7 درصد و در مقیاس فصلی 6 درصد کم برآورد برای etaپسته داشته است. بر اساس آلگوریتم مذکور، تبخیر - تعرق واقعی پسته در طول فصل رشد (از نیمه فروردین تا پایان آبان ماه سال 1391) حدود 1275 میلی متر بوده که در روزهای مصرف حداکثر (مردادماه) به 7 تا 8 میلی متر در روز نیز رسیده است.